دعاوی احتمالی در حقوق ایران و فرانسه

بند 9 مادۀ 84 ق.آ.د.م از احتمالی بودن دعوی، به‌عنوان یکی از ایراداتی نام برده است که خوانده می‌تواند در مقابل دعوای خواهان مطرح کند. دعوای احتمالی، دعوایی است که خواهان نفع منجزی در اقامۀ آن ندارد. با اینکه عدم استماع دعاوی احتمالی و لزوم منجز بودن نفع در زمان اقامۀ دعوی، به‌عنوان یک اصل در قانون آیین دادرسی مدنی ایران و فرانسه پذیرفته شده، اما این اصل نیز همچون اصول دیگر بدون استثنا باقی نمانده است. در برخی موارد، اشخاص می‌توانند برای پیشگیری از ورود ضرر به‌ خود، اقدام به اقامۀ دعوی کنند. از سوی دیگر،به‌رغم این واقعیت که دعاوی اعلامی، مسبوق به‌ نقض حق توسط خوانده نیست، طرح برخی از مصادیق دعاوی اعلامی در حقوق ایران و فرانسه پذیرفته شده است. علاوه‌بر این، در مواردی قانون یا رویۀ قضایی طرح دعاوی استعلامی را تجویز کرده است؛ دعاوی‌ای که برای الزام شخص برخوردار از یک حق انتخاب، به اعمال حق خود طرح می‌شود. در کنار دعاوی احتمالی ماهوی، قانونگذار در مواردی طرح دعاوی احتمالی تأمینی را تجویز کرده است. بر این اساس، در این مقاله، نخست مصادیق دعاوی احتمالی ماهوی مورد بحث قرار خواهد گرفت و پس از آن مصادیق دعاوی احتمالی تأمینی.